Η Αγιά έχει σχετικά πρόσφατη ιστορία, αφού φαίνεται ότι ιδρύθηκε κατά τις πρώτες δεκαετίες της κατάκτησης από τους Τούρκους, αλλά μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα είχε γρήγορα αναπτυχθεί σε οικονομικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής,
κυρίως χάρη στη σηροτροφία και την βαφή κόκκινων νημάτων. Ήδη, στα τέλη του 18ου αιώνα, αναφέρεται ότι είχε 600 σπίτια.
Η μεγάλη οικονομική άνθηση της Αγιάς ξεκινά από τον 16ο αιώνα. Η ευφορία του εδάφους, η μεγάλη παραγωγή βαμβακιού και η παραγωγή μεταξιού αποτελεί τη βάση για την εμπορική και βιοτεχνική ανάπτυξη της κωμόπολης. Την περίοδο αυτήν αποκτά τη μορφή της ως οικισμός, στολίζετε με όμορφες κατοικίες, αλλά και με μεγάλο αριθμό θρησκευτικών μνημείων. Κατά τον 18 αι., και ιδιαίτερα μετά τα μέσα του, οι Αγιώτες με εμπορικές συμφωνίες εμπορεύονται βαμβάκι και το χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη για το κόκκινο νήμα, που το διακινούν μόνοι τους στην κεντρική Ευρώπη, αλλά και το χρησιμοποιούν για την ύφανση φιτιλιών, τσικμέδων, τσιβρέδων και μαντιλιών.
Κατά τον 19ο αιώνα η Αγιά, παράλληλα με τα Αμπελάκια, καταφέρνει να ασχοληθεί δυναμικά με τη γεωργία, τη σηροτροφία και την αμπελουργία, συνεχίζει τη βιοτεχνική δραστηριότητα στους τομείς της βυρσοδεψίας και της σαπωνοποιίας, αναβαθμίζει το Σχολείο των Κοινών Γραμμάτων σε Αλληλοδιδακτικό, αποκτά Ελληνικό Σχολείο και Σχολείο Θηλέων (Παρθεναγωγείο). Αναπτύσσει νέα οικονομική άνθηση κατά την περίοδο 1855 – 1875 με το εμπόριο του μεταξιού, η οποία διακόπτεται οριστικά με την τελευταία θεσσαλική εξέγερση του 1877 – 1878.
Μονοπάτι Μεγαλοβρύσου-Αγιάς
Η διαδρομή είναι περίπου 3 χιλ. και ξεκινάει από το Μεγαλόβρυσο (υψόμ. 650 μ.) με κατάληξη την Αγιά(υψόμ.200μ).Το μεγαλύτερο μέρος του μονοπατιού αυτού είναι καλντερίμι ,δίπλα στο ρέμα και αποτελούσε τη μόνη συνδετήρια οδό με το κεφαλοχώρι της περιοχής ,την Αγιά. Κατά τη διαδρομή συναντάς καταπληκτικές θέσεις θέας απ’ όπου ατενίζεις τον Θεσσαλικό κάμπο, καθώς επίσης και μεγάλη ποικιλία δασικής βλάστησης (δρυός, φράξου, πλατάνου κλπ ),η οποία εναλλάσσεται με τις μηλιές, τις κερασιές και τις αμυγδαλιές των καλλιεργημένων χωραφιών.
Αρχοντικό Αλεξούλη στην Αγιά
Το Αρχοντικό Αλεξούλη βρίσκεται στο κέντρο του ιστορικού πυρήνα της Αγιάς και συνδέεται με τους αδελφούς Γεώργιο και Αλέξιο Χατζηιωάννου, πρωτεργάτες του εμπορίου βαμμένων νημάτων στην Κεντρική Ευρώπη τον 18ο αιώνα. Για περισσότερο από 200 χρόνια η ιστορία της οικογένειας συνδέθηκε με το συγκεκριμένο αρχοντικό, με τελευταία απόγονο την Καλυψώ Αλεξούλη (+1995), που το δώρησε στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Το κεντρικό κτίριο είναι διώροφο, με συμμετρική κάτοψη, που χαρακτηρίζεται από κεντρικό χαγιάτι και τέσσερα ευρύχωρα δωμάτια σε ακτινωτή διάταξη. Περιβάλλεται από το παράσπιτο, τα μαγειρεία και ένα πλήθος βοηθητικών χώρων. Η πίσω πλευρά του περιβόλου επικοινωνεί με το ρέμα Μυλαύλακο, απαραίτητο στοιχείο για την κύρια ασχολία της οικογένειας την πρώτη περίοδο, που σχετιζόταν με τη βαφή κόκκινων νημάτων.
Το επιβλητικό αυτό κτίριο αντιπροσωπεύει την περίοδο της άνθησης του εμπορίου της Θεσσαλίας με την Κεντρική Ευρώπη, οπότε υπήρξε συστηματική ενασχόληση με τη βαφή κόκκινων νημάτων με σημαντικά κέρδη για τους κατασκευαστές της Αγιάς, της Ραψάνης και των Αμπελακίων. Μετά το 1809 το εμπόριο αυτό καταστράφηκε και η οικογένεια Χατζηιωάννου, που μετονομάσθηκε σε Αλεξούλη, ασχολήθηκε επικερδώς με το εμπόριο ξυλείας, βαμβακιού και μετάξης.
Στο Αρχοντικό φυλάσσεται επίσης από το 1978 η Αρχαιολογική Συλλογή Αγιάς, η οποία περιέχει αρχαία και βυζαντινά ευρήματα από όλη την επαρχία. Κεντρική θέση ανάμεσα στα εκθέματα κατέχει η παλιά συλλογή επίπλων και ενδυμάτων της οικογένειας, καθώς και τα προσωπικά αντικείμενα της τελευταίας απογόνου, Καλυψώς Αλεξούλη, που έγινε γνωστή ως η δασκάλα της Εθνικής Αντίστασης.
Αρχοντικό Πετράκη
Μεγάλο διώροφο κτίσμα των αρχών του 20ού αιώνα, με ενδιαφέρουσες οροφογραφίες και άλλα νεοκλασικά στοιχεία. Και αυτό ανήκει σήμερα στο Υπουργείο Πολιτισμού.